The European Union accession is generally believed to be closely related to democratization, especially in the Western Balkans, where the EU has been one of the main driving forces of democratization in the region. For the last 15 years, the prospect of membership for Western Balkans countries has been held by the European Union. In February 2018, the European Commission (EC) reaffirmed the solid, merit-based prospect of EU membership for the Western Balkans in its communication “A credible enlargement perspective for and enhanced EU engagement with the Western Balkans”. This has been received as a strong message of encouragement for the whole Western Balkans and a sign of the EU’s commitment to their European future.
Since the Thessaloniki Summit of 2003 – which marks a social contract between the EU and the Western Balkan states in their integration endeavor – the EU has approached the region through the lens of EU enlargement. The outcomes of the Summit stimulated the six countries of the region to strengthen their efforts in the adoption and implementation of the required reforms, bringing them closer to joining the EU. In the process of preparing to join the EU, the Western Balkan countries committed to creating space for domestically driven reforms to transform the way that politics, economies and societies work. Part of the enlargement policy entails that countries embrace the necessary EU reforms and make them part of their political agenda. Although the Western Balkan countries are moving towards membership in the European Union – and along the process they have undergone major reforms – the democratic standards in these countries are proving to have declined in the past few years. With the growing reform criteria packages that are part of the EU integration process – which aims to accelerate the development of the region as well as deepen the formal relations with the EU, the desired democratization and political transformation of the region’s societies still has a long way to go.
In such circumstances, this research paper aims to offer a comprehensive policy review of the already established reforms and examine the extent of the intended democratic transformation of the said reforms in Kosovo, Montenegro and Albania. The main goal of this research paper is to provide solutions for two key issues: (a) how to combat the shortcoming of reforms and identify potential threats to democracy, and (b) recommend policy solutions at the sectoral level that help boost the reform implementation process.
Napreduju ili tapkaju u mestu: Institucionalne reforme i demokratska legitimnost na Kosovu, u Albaniji i Crnoj Gori
Generalno preovlađuje verovanje da je pridruživanje Evropskoj uniji tesno povezano sa demokratizacijom, posebno na Zapadnom Balkanu, gde je EU do sada bila jedna od glavnih pokretačkih snaga demokratizacije regiona. Poslednjih 15 godina, perspektiva zemalja Zapadnog Balkana počiva na njihovom članstvu u Evropskoj uniji. Februara 2018. godine Evropska komisija (EK) je ponovo potvrdila čvrstu perspektivu članstva Zapadnog Balkana u EU, prema zaslugama, u svom saopštenju pod nazivom „Verodostojna perspektiva proširenja i pojačano angažovanje EU na Zapadnom Balkanu”. Ovo je primljeno kao snažna poruka ohrabrenja za ceo Zapadni Balkan i znak predanosti EU njihovoj evropskoj budućnosti.
Još od Samita u Solunu 2003. godine – koji obeležava socijalni ugovor između EU i država Zapadnog Balkana u njihovim nastojanjima da se integrišu – EU je pristupio regionu kroz prizmu proširenja EU. Rezultati samita podstakli su šest zemalja regiona da pojačaju svoje napore na usvajanju i sprovođenju potrebnih reformi, koje će ih približiti pristupanju EU. U procesu priprema za pridruživanje EU, zemlje Zapadnog Balkana obavezale su se da stvore prostor za reforme koje predvode domaći akteri, kako bi preobratile način na koji funkcionišu politika, ekonomija i društva. Jedan deo politike proširenja podrazumeva da zemlje prihvate neophodne reforme EU i uvrste ih u svoju političku agendu. Iako se zemlje Zapadnog Balkana kreću ka članstvu u Evropskoj uniji – i duž ovog procesa su pretrpele velike reforme – pokazalo se da su demokratski standardi u ovim zemljama u padu u poslednjih nekoliko godina. Uz sve veće pakete reformskih kriterijuma koji su deo procesa integracije u EU – koji ima za cilj da ubrza razvoj regiona i da produbi formalne odnose sa EU, još uvek stoji dug put pred željenom demokratizacijom i političkom transformacijom društava u regionu.
U takvim okolnostima, ovo istraživanje ima za cilj da ponudi sveobuhvatan pregled politike već donetih reformi i da preispita opseg planirane demokratske transformacije navedenih reformi na Kosovu, u Crnoj Gori i Albaniji. Glavni je cilj ovog istraživanja da pruži rešenja na dva ključna pitanja: (a) kako suzbiti nedostatak reformi i prepoznati potencijalne pretnje po demokratiju, i (b) preporučiti rešenja na polju praktične politike sektorskog nivoa, koja će podstaći proces sprovođenja reforme.